اصول پرورش طیور
در عصر حاضر، صنعت پرورش طیور به عنوان یکی از حوزه‌های اصلی تولیدات غذایی، نقش بسزایی در تأمین مواد پروتئینی جامعه ایفا می‌نماید. با توجه به افزایش جمعیت جهان و نیاز روزافزون به منابع غذایی، پرورش طیور به عنوان یکی از روش‌های اساسی تأمین این نیازها مورد توجه قرار گرفته است. اما برای دستیابی به بهره‌وری بالا و حفظ سلامتی طیور، آشنایی با اصول پرورش صحیح این نوع از حیوانات ضروری است. آیا شما به عنوان یک پرورش دهنده طیورمی دانید کدام اصول اساسی در پرورش طیور باید رعایت شوند تا به بهره‌وری مطلوب دست یابیم؟ در ادامه این مطلب از دانی نو قرار است درباره اصول پرورش طیور صحبت کنیم. با ما همراه شوید.
اهمیت پرورش طیور
پرورش طیور، به عنوان یکی از نخستین و مؤثرترین راهکارها در تأمین نیازهای غذایی جامعه و بهبود شرایط اقتصادی کشورها، از اهمیت فراوانی برخوردار است. پرورش پرندگان با ارائه محصولات غذایی گوناگون، به ویژه گوشت و تخم‌مرغ، در تأمین منابع پروتئینی جامعه نقش اساسی ایفا می‌کند. این محصولات نه تنها سرعت تولید بالایی دارند؛ بلکه از نظر تغذیه‌ای نیز بسیار ارزشمند هستند.
همچنین، طیور به عنوان حیوانات با بازده محدود آب، به راحتی قابلیت تأمین منابع آبی را برآورده می‌کنند. از طرفی پرورش طیور نه تنها به عنوان یک فرآیند تولیدی مهم محسوب می‌شود؛ بلکه با ایجاد اشتغال در زمینه‌های مختلف اقتصادی نیز تأثیر قابل‌توجهی دارد؛ از این رو، رعایت اصول پرورشی طیور موجب ارتقا سطح اشتغال و رشد اقتصادی مناطق مختلف می‌گردد.
استفاده از اصول پرورشی پرندگانی مانند مرغ به‌منظور بهینه‌سازی تغذیه، کنترل بیماری‌ها و مدیریت گله‌ها، منجر به مدیریت کارآمدتر منابع طبیعی، کاهش ضایعات و حفظ تنوع زیستی می‌شود. این اقدامات به جلوگیری از اثرات منفی بر محیط زیست کمک کرده و در مسیر توسعه پایدار قرار می‌گیرند.
نکات نگهداری در پرورش طیور
پرورش طیور همیشه به عنوان صنعتی که در طول تاریخ مشکلات بزرگی داشته است، شناخته می‌شود. حتی گاهی اوقات مشکلات به وجود آمده برای یک مرکز پرورش جوجه و مرغ، تنها به همان واحد محدود نمی‌شود و حتی یک قاره یا حتی کل جهان را در بر می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که برای این مراکز پیش می‌آید عوامل بیماری زا است؛ به طوریکه معمولا یک ویروس همه‌گیر خسارت جبران ناپذیری به صنعت پرورش طیور یک کشور یا حتی یک قاره وارد می‌کند.
شناخت اصول پرورش طیور و رعایت نکات کلیدی در لین زمینه می‌تواند از ایجاد عوامل مشکل‌زا جلوگیری کند. در ادامه این نکات را بیان کرده‌ایم:
- محیط زندگی
- ساختمان مناسب برای مرغداری
- تغذیه
- بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها
- مدیریت گله
- امنیت و حفاظت
- مدیریت تخم‌گذاری
1. محیط زندگی
محیط زندگی مناسب در پرورش طیور نقش بسیار مهمی در سلامت، بهره‌وری و رفاه طیور ایفا می‌کند. ایجاد یک محیط زندگی بهینه برای طیور از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند به افزایش کیفیت محصولات، بهبود رشد و توسعه طیور و کاهش اثرات منفی محیطی کمک کند. در ادامه، ویژگی‌های محیط زندگی مناسب در اصول پرورش طیور را بررسی می‌کنیم:
- انتخاب مکان مناسب برای مرغداری
- توجه به شرایط آب و هوایی
الف) انتخاب مکان مناسب برای مرغداری
انتخاب مکانی که نسبت به بازار مصرفی محصولات مرغداری نزدیک باشد، از لحاظ حمل و نقل و هزینه‌های انتقال مواد و محصولات مزیت دارد و می‌تواند به بهره‌وری اقتصادی کمک کند و دیگر مسئله این است که مکان انتخابی باید به منابع انرژی هم نزدیک باشد؛ زیرا امکان دسترسی به منابع آب کافی و به منظور ایجاد انرژی لازم برای تأمین نیازهای مرغداری از اهمیت زیادی برخوردار است. این امکانات باید به صورت پایدار و مداوم فراهم شوند.
ب) توجه به شرایط آب و هوایی
انتخاب منطقه با شرایط آب و هوایی مناسب، تاثیر بسزایی بر رفاه و سلامت مرغها و همچنین بهره‌وری مرغداری خواهد داشت. محیط‌هایی که دما و رطوبت مناسب دارند و به تغییرات موقتی آب و هوا حساس نیستند، مناسب‌تر هستند.
ساختمان مناسب برای مرغداری
ساختمان مناسب نقش بسیار مهمی در مدیریت و پرورش طیور دارد. ساختمان مناسب، علاوه بر این که به سلامت بیشتر و راحتی مرغها و جوجه‌ها کمک می‌کند، باعث افزایش بهره‌وری و عملکرد بهتر مرغداری خواهد شد. در ادامه، ویژگی‌ها مهم ساختمان مناسب برای مرغداری را بررسی می‌کنیم:
- عدم وجود محوطه با نقطه کور و غیر قابل کنترل
- جلوگیری از کاشت درخت در جوار سالن‌های پرورش طیور
- تعبیه موتور برق برای واحد
- چاه تلفات و کوره لاشه سوزی در دورترین نقطه
- تهویه مناسب
- پوشش و محافظت
الف) عدم وجود محوطه با نقطه کور و غیر قابل کنترل
وجود محوطه با نقطه کور و غیر قابل کنترل در اصول پرورش طیور به مشکلات جدی منجر می‌شود. به طور مثال، وجود نقاط کور در واحد پرورش جوجه‌ها ممکن است باعث از دست رفتن مرغها یا تأثیر منفی بر کنترل و مدیریت گله شوند. در محوطه‌های با نقطه کور، امکان انتقال بیماری‌ها به دلیل عدم نظارت افزایش می‌یابد. برخی از بیماری‌ها ممکن است در نقاط کور نهفته مانده و به سرعت گسترش یابند.
محوطه‌های با نقطه کور می‌توانند به عنوان مکان‌های پنهان برای مشکلات مرتبط با بهره‌وری مرغها عمل کنند. این مشکلات ممکن است شامل کاهش تخم‌گذاری، افزایش استرس و کاهش رشد باشند. در ضمن، نقاط کور باعث ایجاد مشکلات در مدیریت پسماند گله خواهند شد و عدم دسترسی آسان به این نقاط قطعا باعث تجمع پسماند و آلودگی محیط می‌شود.
حتی، وجود نقاط کور می‌تواند موجب شود که مرغداری به راحتی در دسترس حیوانات وحشی یا افراد غیرمجاز قرار گیرد.
ب) جلوگیری از کاشت درخت در جوار سالن‌های پرورش طیور
درختان باعث افزایش سایه در اطراف مرغداری می‌شوند که منجر به کاهش نورپردازی در داخل سالن‌های پرورش طیور می‌شود که می‌تواند تأثیر منفی بر رشد و بهره‌وری طیور داشته باشد.
ج) تعبیه موتور برق برای واحد
تامین انرژی نیز یکی از اصول پرورش طیور است. تعبیه موتور برق در یک واحد مرغداری می‌تواند به بهبود عملکرد و کارایی این واحد کمک کند. در واقع، موتور برق در مرغداری برای انجام کارهایی مانند تهویه، آبیاری، نورپردازی و دیگر فعالیت‌های مکانیزه استفاده می‌شود.
د) چاه تلفات و کوره لاشه سوزی در دورترین نقطه
چاه تلفات و کوره لاشه سوزی باید در دورترین نقطه از سالن‌های پرورش جوجه‌ها باشد. چاه تلفات به عنوان یک واحد تصفیه پسماند عمل کرده و به حذف بخشی از مواد آلوده و افزایش کیفیت آب کمک می‌کند.
همچنین، از تلفات به عنوان منبع بازیافت مواد نیتروژنی و فسفری می‌توان استفاده کرد که در کشاورزی به عنوان کود طبیعی به کار می‌روند.
ر) تهویه مناسب
فراهم کردن محیط با تهویه مناسب یکی از مهم‌ترین نکات حیاتی در نگهداری طیور است. سیستم‌های تهویه و گرمایی باید به گونه‌ای باشند تا دما و رطوبت مناسبی در محیط فراهم شود.
ز) پوشش و محافظت
اطمینان از وجود سایه‌دهنده و پوشش مناسب برای محافظت از طیور در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد یکی از اصول پرورش طیور است.
تغذیه
تأمین تغذیه متناسب با نیازهای طیور از اهمیت بسزایی برخوردار است. باید از مواد غذایی با کیفیت و به ترکیبات متعادلی از پروتئین، ویتامین، مواد معدنی، و اسیدهای چرب اشباع شده استفاده شود.
- رعایت ترکیبات تغذیه‌ای
- آب‌رسانی مداوم
الف) رعایت ترکیبات تغذیه‌ای
برای تامین دان و پلت مورد نیاز طیور خود می‌توانید به دانی نو اعتماد کنید. دانی نو بهترین و بزرگترین کارخانه تولید دان مرغ و افزودنی‌های خوراکی طیور محسوب می‌شود و می‌تواند خوراک طیور را در تمامی فازهای رشدی برای واحد شما در اسرع وقت تامین کند.
ب) آب‌رسانی مداوم
اطمینان از دسترسی به آب تمیز و فراهم کردن سیستم‌های آب‌رسانی مداوم برای طیور ضروری است.
بهداشت و پیشگیری از بیماری‌ها
اجرای برنامه‌های کنترل بیماری‌ها و واکسیناسیون با همکاری با واحدهای بهداشت دامی از اهمیت زیادی برخوردار است.
- ضد عفونی کردن رفت و آمدهای پرسنل و وسایل نقلیه
- اطمینان از ضد باکتریال بودن آب مصرفی طیور
- پاکیزگی محیط
الف) ضد عفونی کردن رفت و آمدهای پرسنل و وسایل نقلیه
ضدعفونی کردن رفت و آمدهای پرسنل و وسایل نقلیه یکی از موارد حیاتی در حفظ بهداشت و کنترل انتشار عفونت‌ها در محیط‌های کاری و عمومی است. این فعالیت به حفظ بهداشت واحد پرورش طیور، پیشگیری از انتقال بیماری‌ها و افزایش بهره‌وری در فرآیند پرورش طیور کمک می‌کند، زیرا آلاینده‌های محیطی ممکن است با ورود افراد و وسایل نقلیه به مرغداری وارد شوند. ضدعفونی کردن این اشخاص و وسایل نقلیه باعث کاهش آلودگی محیطی خواهد شد.
ب) اطمینان از ضد باکتریال بودن آب مصرفی طیور
باکتری‌ها و ویروش‌های زیادی می‌توانند از آب مصرفی طیور منتقل شده و آنها را بیمار کنند. آب آشامیدنی برای مرغها نه تنها باید تمیز و خالی از آلودگی باکتریایی باشد؛ بلکه باید به اندازه‌ای باشد که نیازهای آبی مرغها را برآورده کند.
ج) پاکیزگی محیط
حفظ پاکیزگی در محیط زندگی طیور از اصول اساسی در جلوگیری از شیوع بیماری‌ها در واحد است که باید به آن توجه زیادی داشته باشید.
مدیریت گله
بستر همان مکانی است که مرغها و جوجه‌ها در آن قرار می‌گیرند، می‌خوابند و یا دان می‌خورند. واضح است که رعایت نکات ایمنی و بهداشتی این مکان ضروری است. همچنین باید نکات زیر را رعایت کنید:
- رعایت نکات ایمنی در خرید جوجه‌های تازه
- رعایت نکات مربوط به واکسیناسیون
- رعایت نکات مربوط به تلفات گله
- حداکثر و حداقل تراکم
الف) رعایت نکات ایمنی در خرید جوجه‌های تازه
هنگام خرید جوجه‌های تازه توجه کنید که مبتلا به بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزای مرغی نباشند تا از انتشار بیماری در واحد شما پیشگیری شود.
ب) رعایت نکات مربوط به واکسیناسیون
واکسناسیون جوجه‌ها را جدی بگیرید و آن را طبق برنامه انجام دهید.
ج) رعایت نکات مربوط به تلفات گله
اگر به دلیل انتشار بیماری و یا هر دلیل دیگری گله شما دچار تلفات شد، اجساد جوجه‌ها را در نقطه‌ای بسیار دورتر از سالن‌های مرغداری معدوم کنید.
د) حداکثر و حداقل تراکم
تنظیم تعداد طیور در گله به‌گونه‌ای که تراکم مناسب فراهم شود بسیار مهم است؛ زیرا این کار باعث جلوگیری از افت کیفیت زندگی و افزایش ریسک انتقال بیماری‌ها می‌گردد.
امنیت و حفاظت
حیوانات وحشی مانند راکون‌ها، روباه‌ها و گربه‌های وحشی می‌توانند به گله‌های طیور حمله کرده و به طیور آسیب بزنند یا آنها را بکشند. با ایجاد سیستم‌های حفاظتی، می‌توان از اینگونه حملات جلوگیری کرد و سلامت و امنیت طیور را حفظ کرد.
همچنین، حیوانات وحشی ممکن است واسطه برخی از بیماری‌ها باشند و این بیماری‌ها را به طیور منتقل کنند. با ایجاد سیستم‌های حفاظتی، احتمال انتقال بیماری‌ها به طیور کاهش می‌یابد.
استفاده از تجهیزات و سیستم‌های ایمنی، از جمله لوازم ضد حریق و نظام‌های اعلام حریق، در جلوگیری از حوادث و ایمن نگه‌داشتن محیط کمک می‌کند.
مدیریت تخم‌گذاری
تأمین شرایط مناسب برای تخم‌گذاری پیوسته مهم بوده و این اقدام مستلزم فراهم‌سازی محیطی است که مرغها بتوانند به طور مداوم و بدون توقف تخم بگذارند:
- کنترل تخم‌گذاری مداوم
- نظارت بر کیفیت تخم‌ها
الف) کنترل تخم‌گذاری مداوم
تأمین شرایط محیطی مناسب، میزان استرس در طیور را کاهش می‌دهد. حفظ آرامش و شرایط آسان برای تخم‌گذارها، به منظور تولید تخم‌های بیشتر و پیوسته در اصول پرورش طیور ضروری است. تخم‌گذارها به تناوب دوره‌های تخم‌گذاری و استراحت نیاز دارند. تأمین شرایط مناسب برای تخم‌گذاری پیوسته این امکان را به پرورش‌دهندگان می‌دهد تا بهترین ترتیب چرخه تخم‌گذاری را تعیین کرده و از بهره‌وری بهتری بهره‌مند شوند.
ب) نظارت بر کیفیت تخم‌ها
کیفیت تخم‌ها به طور مستقیم بر کیفیت جوجه‌هایی که از آنها متولده می‌شوند، تأثیر دارد. تغذیه هسته از طریق غشای تخم در دوره‌های اولیه رشد بسیار مهم است. تخم‌های با کیفیت پایین ممکن است منجر به ایجاد مشکلاتی در رشد و سلامت جوجه‌ها شود.
همچنین، تخم‌های با کیفیت پایین ممکن است حاوی میکروب‌ها و باکتری‌های مضر باشند که به جوجه‌ها آسیب می‌رسانند. نظارت دقیق بر کیفیت تخم‌ها از این نظر به حفظ سلامت و پیشگیری از انتقال بیماری‌ها کمک می‌کند.
نتیجه گیری
اگر شما قصد تاسیس یک واحد مرغداری دارید و یا اکنون نیز صاحب آن هستید، باید تمامی اصول پرورش طیور را رعایت کنید تا هم بهره‌وری واحد شما بیشتر شود و هم سایر مرغداری‌های کشور از سلامت بیشتری بهره‌مند گردد؛ چرا که سهل انگاری یک واحد نگهداری طیور باعث انتشار بیماری و تلفات در کل کشور و چه بسا کل جهان خواهد شد.
سوالات متداول درباره اصول پرورش طیور
1. چه نکاتی در اصول پرورش طیور مهم اند؟
رعایت نکات تغذیه‌ای و بهداشت و همچنین انتخاب مناسب برای محل مرغداری از اهمیت بالایی برخوردار هستند. سایر نکات مهم را در این مطلب بازگو کرده‌ایم.
2. آیا برای خرید خوراک طیور می‌توان به دانی نو اعتماد کرد؟
بله، در کارخانه دانی نو دان و پلت مناسب رشد طیور در تمامی فازهای رشدی، از بهترین ترکیبات تولید شده و برای وزن گیری و همچنین افزایش تخم‌گذاری و رشد جوجه‌ها مفید است.
